" آقا غلامحسین فضائلی

مشاهیر تؤرک استان همدان

" آقا غلامحسین فضائلی" ( مَستوری )

ناحیه تؤرک‏نشین استان همدان ( شامل شهرستان‏های بهار ، رزن ،فامنین، کبودراهنگ ، قسمت اعظم شهرستان همدان ، نیمة شمالی شهرستان اسدآباد و نیمة شمالی شهرستان ملایر ) ، از گذشته‏های دور تاکنون ، به عنوان مهد علم و ادب و هنر ، معروف و نامبردار است ؛ به طوری که می‏توان گفت قریب به هشتاد درصد از نوابغ و مشاهیر دینی ، فلسفی ، عرفانی ، ادبی ، هنری و ... استان همدان ، از ناحیة تؤرک‏نشین آن برخاسته اند . در این میان شهرستان باهار ( بهار ) ، جایگاه ویژه‏ای دارد . مردم این شهرستان که از نژاد ایل تؤرک "باهارلیْ " ( = باهارلو = بهارلو ) هستند  ، علاوه بر اینکه در طول تاریخ ، مؤسّس دولت‏های بزرگی چون دولت تؤرک آزربایجانی "قاراقوْیونلو" و دولت تؤرک "قوطب‏شاهلیْلار" ( قطب‏شاهیان ) در ناحیة "دَکَن" هندوستان و ... بوده اند ، صدها عالم و عارف و شاعر و هنرمند از میان خود ، پرورش داده ند .

مرحوم " آقا غلامحسین فضائلی" متخلص به "مستوری" از جمله شخصیّت‏ها و شعرای شهر "باهار" ( بهار ) است که در چنین فضای علم‏پرور و هنر‏دوستی ، با خوشه‏چینی از محضر بزرگان روزگار خود ، به زنده نگهداشتن فرهنگ و زبان و ادبیات تؤرکی آزربایجان همت گماشت . اجداد آن مرحوم ، جملگی در ردیف معاریف و اعیان شهر "باهار" بوده‏اند .

حُسن سیرت و صورت " آقا غلامحسین" ، هنوز از پس سالها ، در زوایای خاطرات مردم شهرستان "باهار" باقی است . آنچه از اشعار آن مرحوم ، از دستبرد ایّام ( ناشی از بی‏متولّی بودن آثار و مآثر فرهنگ و زبان و ادبیّات تؤرکی در کشور ما ) ، محفوظ مانده و به دست ما رسیده ست ، حدود دویست بیت شعر است که موضوع بیشتر آنها ، مراثی مذهبی است . "آقا غلامحسین" در سنین حدود هفتاد سالگی ، به سال 1322 شمسی ، در زادگاهش شهر "باهار" ( بهار ) وفات یافت و بنا به وصیت‏اش در شهر "قم" دفن گردید .

ذیلا سه نمونه از اشعار مرحوم آقا غلامحسین فضائلی تقدیم خوانندگان می شود:

هانسیْ دیارین خانیْ‏سَن؟!

جانا !  نَه یئر سولطانی‏سَن ؟ هانسیْ  دیارین  خانیْ‏سَن ؟

لعل و جواهیر کانیْ‏سن  ، دورّ  و صدف  دوکّانی‏سن

اوْخشار  یوزون حَمرا گؤلَه ، زؤلفون میثال‏ ـ‏ی سیلسیلَه

هیچ گؤگدَه یوْخ مَه  بیر بیلَه ، نَه یئر مَه‏ـ‏ی تابانی‏سن ؟

نرجیسدَن آلمیْش گؤزلَرین ، نقّاش چَکمیش قاشلاریْن

موروارداندیر  دیشلرین ، هانسیْ چؤلون جئیرانی‏سن ؟

سرو و صینوبر قامتین ، توُتموُش جهانیْ  شؤهرَتین

اینسانا  یئتمَز  نیسبَتین ، حوری و یا غیلمانی سن

لعل‏ـ ‏ی لبین : شَهد و شَکَر ، طوطی  یئسَه  اوْندان ، دوْیَر

جیسمین کی یوْخدوُر موختَصَر ، بیر روح ‏سَن ، روحانی ‏سَن

قوْیدوُم قَدَم من راهیْنا ، عَرض ائیلَه‏رَم درگاهیْنا

اؤز لوطفون ایلَه عفو  قیْل "مستوری" میرزانیْ  ، سَن !